Met dichte luiken
Sinds 1971 behandelt de Tweede Kamer de Raming van haar uitgaven in het openbaar. Voordien gebeurde dat achter gesloten deuren. Alle niet-leden, uitgezonderd de griffier, moesten dan de vergaderzaal verlaten en de luiken werden gesloten. Op voorstel van de PvdA-leden Huub Franssen en Rob van den Bergh werd in juni 1970 tot openbaarheid besloten, maar een met 50 tegen 46 aangenomen amendement-Joekes zorgde ervoor dat die verandering pas in 1971 inging. Zo werd de Commissie voor de Werkwijze tijd geboden om na te denken over eventuele scheiding tussen bespreking van publieke en interne kwesties.
Theo Joekes schreef in zijn memoires dat het besloten karakter van de bespreking ruimte aan alle leden bood om openhartig over huishoudelijke zaken te spreken, zoals over de kwaliteit van het restaurantbedrijf. Hij en de VVD-fractie verzetten zich overigens niet tegen openbaarheid als zodanig, maar zij vroegen zich wel af of alle interne zaken zich wel voor de openbaarheid leenden. Het voorstel van Franssen en Van den Bergh werd met ruime meerderheid aangenomen. Alleen de leden van de fracties van CPN, SGP, GPV, de Boerendissident Kronenburg en zes KVP'ers (onder wie Tjerk Westerterp) stemden tegen.
De behandeling van de Raming kreeg onlangs opvallend veel aandacht toen VVD-woordvoerster Helma Neppérus zich erover beklaagde dat er in het Kamerrestaurant geen bitter lemon meer is te verkrijgen. Vooral op Twitter kwamen er veel (verontwaardigde) reacties, in de trant van: "hebben ze daar in Den Haag niks beters te doen?". Zelfs Tweede Kamerlid Henk Krol (50PLUS) twitterde: "Waar sommige Kamerleden zich druk over maken: tonic en bitter lemon terug en schepschotels eruit?!?". Dat laatste ging overigens over iets wat in 2011 was besproken, maar dat NOS Teletekst ten onrechte koppelde aan het debat van die dag.
Nu kun je er op zich best over twisten of de opmerking van Neppérus op dat moment en op die plek verstandig was en of zij de commotie niet enigszins had moeten voorzien. Feitelijk was er, gezien het onderwerp 'Raming', natuurlijk niets mis met het naar voren gebrachte punt. Kwalijk was echter dat sommige media - ik noemde al NOS Teletekst -, maar ook politici, met het bericht aan de haal gingen. Zeker Kamerlid Krol, oud-voorlichter van de VVD-fractie, had beter kunnen en moeten weten. Maar een gelegenheid om een collega een beetje belachelijk te maken, laat je natuurlijk niet voorbij gaan. Ook niet als dat het aanzien van het parlement als geheel schaadt.
Het gehele debat over de Raming duurde van elf uur 's ochtends tot 's middags vijf uur. Belangrijk onderwerp was de vraag of rechten en faciliteiten van Kamerleden die zich van een fractie afsplitsen, moeten worden beperkt. Dat gebeurde aan de hand van een door het Kamerpresidium geschreven (voorlopige) notitie. Bij het beperken van rechten van Kamerleden gaat het om een fundamentele discussie over ons partij- en kiesstelsel. Worden Kamerleden nu als individu gekozen of als vertegenwoordiger van een partij? Staatsrechtelijk is dat eerste overigens het geval. De discussie zal worden voortgezet. Gelukkig besteedden sommige media (met name dagbladen) juist wel aandacht aan dat onderdeel van het debat.
Bij de behandeling van de Raming werd verder een voorstel tot wijziging van het reglement van orde besproken met betrekking tot de procedure rond de kabinetsformatie. Dat naar aanleiding van een preadvies van enkele Nijmeegse wetenschappers. Ook was er discussie over het wel of niet handhaven van de regel dat dertig leden een Kamerdebat kunnen aanvragen. Sommige fracties willen die drempel opgetrokken zien naar vijftig leden. CDA-woordvoerster Madeleine van Toorenburg stelde voorts de informatieplicht van het kabinet aan de Kamer aan de orde. Daarnaast vroeg zij of het project Staten-Generaal digitaal nu voltooid is (daaraan schort nog wel wat, reden om papieren Handelingen voorlopig maar niet weg te doen).
Dat waren allemaal interessante kwesties. Het is dan betreurenswaardig dat pers en zelfs Kamerleden het beeld weten te versterken dat de Kamer zich met 'bitter lemon' bezighoudt. "Zijn ze helemaal gek geworden in de Kamer? Zijn er geen belangrijker onderwerpen. Volstrekt belachelijk en eigenlijk meelijwekkend", zo twitterde sportverslaggever Jack van Gelder. Bij het ontbreken van kennis van zaken, kom je snel tot zo'n conclusie. Het verkeerde beeld corrigeren is aanzienlijk moeilijker dan het versterken ervan.
Voorkomen lijkt beter dan 'genezen'. Misschien waren die gesloten luiken uit het verleden nog niet zo gek. In ieder geval is, waar het de openbare behandeling betreft, een scheiding tussen 'intern' en 'publiek' het overwegen waard.